Төмөр 
Пассив барилгын агаар сэлгэлтийн системийн ажиллах үндсэн зарчим дараах байдлаар явагдана: Гал тогоо, угаалга, жорлонгийн өрөөнөөс чийгтэй агаарыг сорно. Цэвэр агаарыг зочны, унтлагын өрөөнд өгнө. Ингэхэд коридор болон үүдний өрөө аяндаа агааржуулагдана. Германы нормоор агаар сэлгэлтийн системийг нэг хүнд цаг тутам 30 м3 (эрүүл ахуйн шаардлагын манай нормоор 20 м3) цэвэр агаараар хангахаар төлөвлөдөг.
Нэг хүнд ногдох амьдрах талбай 30 м2 нь 1м3/(м2цаг) хэмжээний агаарыг өгөхтэй тэнцүү юм. Нэмж халаах хамгийн их температур 50°С-ээс бага байх, халаалтын хамгийн их ачаалал 10 Вт/м2 юм. Үүнийг өгөх агаараар хялбар зохицуулж болно.
Пассив барилгын агаар сэлгэлтийн систем нь огт чимээгүй ажиллах бөгөөд хамгийн их чимээ нь 25дВ байна. Энэ хязгаарыг барихын тулд өрөө хооронд дуу чимээ тархахаас сэргийлж дуу тусгаарлалтыг хийх, сорох агаарын хоолой дуу намсгагчтай байна.
Дулаан солилцуулагч бүхий ийм агаар сэлгэлтийн ситемийг ажиллуулах, арчилгаа хийхэд хүндрэлтэй биш. Эрүүл ахуйн шаардлагаар (бохирдлоос урьдчилан сэргийлж) системд өндөр чадалтай шүүлтүүрийг өгөх агаарын оролт дээр, сараалжин шүүлтүүрийг сорох агаарын хавхлаг дээр тус тус суурилуулна. Шүүлтүүрүүдийг тогтоосон хугацаанд байнга солих ёстой.
2. ХАЛААЛТЫН СИСТЕМ
Хэдийгээр Пассив барилгад ч дулааны хэрэгцээ байх авч тэрхүү хэрэгцээ нь агаар сэлгэлтийн систем байшинд дулааныг түгээхэд шаардагдахаас өчүүхэн бага юм. Халаах ороомог нь гаднаас оруулсан цэвэр агаарыг халаана. Бага оврын дулааны насос энэхүү үүргийг гүйцэтгэх ба байшингийн бүхий л инженерийн үйлчилгээ (дулааны эргүүлэн ашиглагч бүхий агаар сэлгэлт, халаалт, халуун ус хангамж, түүний нөөцлөлт гэх мэт)-г нэг дор нэгтгэсэн байдаг. Зай эзлэхгүй энэ төхөөрөмж үйлдвэрлэлийн аргаар бүтээгдсэн, суурилуулахад төвөг багатай байдаг.
Пассив барилгыг хий, байгалийн тос, төвийн халаалт, мод гээд ямар ч төрлийн түлшээр халааж болно. Нарны коллекторыг барилгын халуун усны хэрэгцээнд ашиглаж болох бөгөөд энэ нь эрчим хүчний хэрэглээг илүү ихээр бууруулах талтай.
Пассив барилгын жилийн халаалтын дулааны хэрэгцээ нь маш бага боловч тэг байх албагүй. Пассив барилгын загварчлалын тооцооны үр дүн ба практик туршлагаас харахад хамгийн хүйтэн (-15 °C) үед 1 м2 сууцны талбайн халаалтын дулааны ачаалал нь 10 Вт орчим байдаг. Энэ нь 20 м2 талбайтай өрөөний хувьд халаалтын дулааны ачаалал 200 Вт бөгөөд хоёр ширхэг 100 Вт улайсах чийдэнтэй адил гэсэн үг.
Дулаан гаргаж авах хамгийн оновчтой арга бол жилийн халаалтын тоон утга нь гурваас дээш үзүүлэлттэй, өндөр үр ашиг бүхий бага оврын дулааны насосыг ашиглах явдал юм. Энэхүү цогц шийдэл бүхий дулааны насос нь Пассив барилгын техникийн шийдлийг багагүй хялбарчилж чадсан. Хөлдөөгч бүхий хөргөгчийн хэмжээний овортой төхөөрөмж нь халаалтын, халуун ус бэлтгэх, агаар сэлгэлтийн гэх мэт бүх үүргийг нэгэн зэрэг гүйцэтгэдэг.
Дулааны насосны дулааны эх үүсвэр нь агаар-агаарын дулаан солилцуурын дараах хаягдал агаар байж болно. Хэрэв гаднаас орж буй цэвэр агаарыг хөрсний дулаан солилцуураар дамжуулан урьдчилан халаавал гадагш хаягдах агаарын температур хамгийн хүйтэн өдрүүдэд ч 6-10°С-аас багагүй байх болно. Түүнээс гадна хаягдал агаарт өрөө тасалгаанд үүссэн усны уур агуулагдах латент буюу нуугдмал дулаан агуулагдаж байдаг. Хаягдал агаарыг 2°С хүртэл хөргөх (энэ нөхцөлд мөсжих процесс явагдахгүй) замаар 500-800 Вт дулаан гарган авч болно. Үүний дүнд Пассив стандартын барилгад маш энгийн цогц агаар сэлгэлтийн систем ашиглаж, бага хэмжээний халаалтын дулааны хэрэгцээг нь хангах боломжтой юм.
Пассив барилгад дээр дурдсан цогц төхөөрөмжийг суурьлуулснаар халаалтанд зарцуулагдах жилийн цахилгааны хэрэглээ 600 кВт·ц-аас бага ба энэ нь уламжлалт халаалтын системийн насос, удирдлага, сэнс гэх мэт туслах төхөөрөмжүүдийн цахилгааны хэрэглээнээс төдийлөн их бус байна. Пассив стандартын барилгад шаардлагатай бага хэмжээний дулааны энергийг ямар аргаар гарган авч буйгаас үл хамааран халаалтын системийн хувьд дараах үндсэн заалтуудыг анхаарвал зохино. Үүнд:
- Пассив барилгын халаалтын систем нь энгийн бөгөөд хямд байх
- Дулааны үүсгүүрийн хүчин чадлыг эхний ээлжинд хэрэглээний ус халаах хэрэгцээнд түшиглэн сонгох ба бага хэмжээний халаалтын дулааны хэрэгцээг хамтад нь хангах боломжтой.
- Халаалтын зориулалттай ус буюу агаар дамжуулах шугам хоолой нь барилгын дулаан тусгаарлалт хийгдсэн хашлага бүтээц дотор байрлах ёстой. Хэрэв бага ч гэсэн тодорхой хэсэг хашлага бүтээцийн гадна талд байрлавал маш сайн дулаалах хэрэгтэй. (дулаалгын зузаан 100мм орчим байвал зохимжтой)
- Хэрэв түлшээр ажилладаг зуух барилгын дотор байрлуулах бол шаталтанд шаардлагатай агаарыг тусгай хоолойгоор өгөх шаардлагатай. Шаталтын агаар болон шаталтаас ялгарах утааг битүүмжлэл сайтай тусгай хоолойгоор дамжуулна. Ажиллаагүй үед тэдгээр нь бүрэн хаалттай байна. Ингээгүйгээс өрөөнд утаа, хорт хий түгэх, агаар сэлгэлтийн системийн ажиллагаа доголдох, хяналтгүй агаар шүүрэлтээс дулаан алдагдал үүсэх эрсдэл бий болно.
- Халаалтын системдээ тохируулга хийх. Жишээ нь, гаднах агаарын температураас хамааран дулааны эх үүсвэрийн ачааллыг тохируулах удирдлагыг өрөөний термостаттай хослуулан суурьлуулах эсвэл халаалтын төвлөрсөн төхөөрөмжийг барилгын ерөнхий температурын мэдрэгчийг ашиглах.
3. ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ХАЛУУН УС
Пассив барилгын халаалтын дулааны хэрэглээ өчүүхэн бага тул уг барилгад зөвхөн хэрэглээний халуун ус бэлтгэх эрчим хүчний хэрэглээ л өндөр үзүүлэлт болдог. Европын бүсийн орнуудад нэг өрхийн халуун ус бэлтгэх жилийн эрчим хүчний нийт хэрэглээ нь хэрэглээнийхээ байдлаас нь хамаарч 1500-5000 кВт·цаг/жил байх ба түүн дээр усны бойлер, түгээлтийн болон эргэлтийн шугам хоолойнуудын дулаан алдагдал ойролцоогоор 1000- 3000 кВт·цаг/жил орчмоор нэмэгддэг. Хэрэглээний халуун ус бэлтгэх дулааныг төрөл бүрийн эх үүсвэрээс авч болно:
Энгийн яндан хэрэглэх боломжтой давхар шаталттай хийн жижиг зуух; (ирээдүйд агаар сэлгэлтийн хаягдал агаарын сувгийг зуухны утаа хаях яндангаар ашиглах боломжтой)
Өрөөний агаараас үл хамаарах (шаталтанд өрөөний агаарыг хэрэглэдэггүй) шингэн түлшээр ажилладаг нам температурын жижиг зуух;
Өрөөний агаараас үл хамаарах шахмал үртэс түлшээр автоматаар тэжээгддэг шатаах зуух.
Халуун усны системээс алддаг дулааны алдагдлыг бууруулахад дараах зарчмуудыг анхаарвал зохино. Үүнд:
- Халуун ус дамжуулах бүх шугам хоолой, нөөцийн бойлерийг аль болох барилгыг халаах гол хэсэгт байрлуулах. Ингэх боломжгүй бол сайтар дулаалах шаардлагатай.
- Халуун ус нийлүүлэх шугамыг аль болох богиносгохын тулд гал тогоо, угаалга, бие засах гэх мэт ус хэрэглэх өрөөг зэргэлдээ эсвэл харалдаа дээр доор байрлалтайгаар төлөвлөх
- Халуун усны шугам хоолой, бойлер нь дээр дурдсан халаалтын хэсэгт байрласан ч мөн дулаалах. Учир нь дулаан алдагдлыг бууруулаад зогсохгүй зуны улиралд ч агаар сэлгэлтийн төхөөрөмжгүйгээр тав тухтай орчин бүрдэх нь Пассив барилгын нэг шалгуур үзүүлэлт болно.
Нарны коллекторыг хэрэглээний халуун усны зориулалтаар ашиглаж болох ч хөрөнгө оруулалт харьцангуй өндөр. Нэг айлын сууцны хувьд хэрэглээний халуун усны нөөцлүүрийн температурыг хувьсах байдлаар суурьлуулсан тохиолдолд халаах хэмжээг нараар нэмэгдүүлэх боломжтой ба нэмэгдэл халаалтыг урсгалаар нь халаах халаагчаар гүйцэтгэж болно.
Нэг айлын Бие даасан сууцны дулаан хангамжийн зураг төслийг боловсруулахдаа оргил ачааллын үеийн хэрэглээний халуун ус бэлтгэх дулааны хэрэгцээ нь жилийн дулааны нийт хэрэгцээнээс хамаарахыг анхаарах шаардлагтай. Мөн Пассив барилгын хэрэглээний халуун усыг дулааны насосоор бэлтгэх боломжтой ба дулааны эх үүсвэр нь агаар сэлгэлтийн системийн агаар-агаарын дулаан солилцуурын дараах хаягдал юм.
Энэ агаарын температур жилийн ихэнх хугацааны туршид 15°С-ээс дээш байдаг. Мөн агаар сэлгэлтийн системээр гадагш зайлуулах агаарт агуулагдах усны уурын конденсацийн 200-400 Вт дулаан агуулагдаж байдаг. Ингээд ашиглаж болох нийт дулааны хэмжээ 500-800 Вт хүрнэ. Энэ байдлаар дулааны насос ашиглан жилд 500-1800 Вт·цаг цахилгаан эрчим хүч зарцуулан хэрэглээний халуун усыг бүрэн бэлтгэх болно.
Хаягдал агаарын дулааныг өрөөний халаалтанд хэрэглэж байгаа тохиолдолд онцгой хүйтэн өдрүүдэд хэрэглээний халуун усыг шууд нэмж халаах хэрэгтэй. Хөрөнгө оруулалт бага шаарддаг тул Пассив барилгын хэрэглээний халуун усыг шууд цахилгаанаар халааж хэрэглэж болох юм.
4. НАРНЫ ЭРЧИМ ХҮЧИЙГ АШИГЛАХ НЬ
Пассив барилгын цонх нь нарны коллекторын үүрэг гүйцэтгэдэг. Идэвхигүй хэлбэрээр ялгарах нарны эрчим хүч нь дулааны алдагдлыг нөхөх үүрэгтэй. Гол зорилго нь нарны эрчим хүчийг аль болох их хэмжээгээр ямар ч үнээр нийлүүлэхэд бус харин халаалтанд шаардлагатай үлдэгдэл дулааны хэрэгцээг бууруулахад оршино. Хэрэв барилгын нэмэгдэл халаалтын хэрэгцээ маш бага болсон тохиолдолд манай орны хувьд 4-өөс 10-р сард дулааны хэрэглээ гарахгүй. Бусад саруудад ялангуяа өвлийн улиралд нэмэлт дулаан шаардана.
Манай оронд тэнгэр цэлмэг, нарны гэрлийн цацраг өвлийн улиралд буурдаггүй тул нарны гэрлийг цонхоор авах боломжтой ч өвлийн улиралд маш хүйтэрдэг тул шөнөдөө цонхоор алдагдах дулааны хэмжээ эрс өснө. Цаг уурын энэ нөхцлөөс өвлийн улиралд дулааны алдагдал хамгийн их байдаг. Гэрэл нэвтрүүлэх чадвартай хамгийн сайн хийц эдлэлийн дулаан дамжилтын илтгэлцүүр нь өнөө хүртэл гэрэл үл нэвтрүүлэх хана, дээвэр мэтийн хаших хийцийнхээс харьцангуй өндөр хэвээр байна. Иймд нарны эрчим хүчний идэвхгүй хэлбэрийн ялгаруулалтыг нэмэгдүүлэхэд барилгын шиллэгээний хэсгийн талбайг өсгөх нь эргээд дулааны алдагдал нэмэгдүүлэх нөхцлийг бүрдүүлдэг.
Өнөөдөр Пассив стандартын барилгад гурван давхар шиллэгээтэй, тэдгээрийн хоёр нь бууруулагч нимгэн хальстай, хоорондох зайг нь криптон буюу аргон хийгээр дүүргэсэн, дулаан дамжилтын үзүүлэлт К=0.6–0.8 Вт/(м2·К) буюу R=1/K=1.66-1.25 (м2·°С)/Вт байх шиллэгээтэй цонхыг түгээмэл хэрэглэдэг. Энэ тохиолдолд шилний дотор гадаргуу дээрх температур өрөөний агаарын температурт ойртох тул цонхон дор халаах хэрэгсэл шаардлагагүй. Гэвч энэ нь Төв Европын орнуудын цаг агаарын нөхцлийн дагуу байгаа, манай орны өвлийн улирал хүйтэн тул тодорхой тооны халаах хэрэгсэл суурьлуулах хэрэгтэй.
Нарны цацрагийн дулааныг идэвхигүй хэлбэрээр ашиглах нь өвлийн улиралд зайлшгүй хэрэгтэй. Зүг бүрт харсан гадаргууд нарнаас ирж буй цацрагийн дулааныг харьцуулж үзэхэд өвлийн улиралд өмнө зүгт харсан гадаргууд бусдаасаа илүү дулаан ирж байдаг.
Пассив барилгын цонх нь өмнө зүг рүү харсан, сүүдэрлэгдээгүй, гурван давхар шиллэгээтэй, хэт том талбайтай бус байх шаардлагатай, хүрээ нь дээд зэргийн дулаан тусгаарлах үзүүлэлттэй байхаас гадна хүрээний талбайд эзлэх харьцаа аль болох бага байвал зохино.
Эх сурвалж: Барилга.МН